Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της για εκπόνηση Γενικών Σχεδίων για όλους τους κινδύνους στη χώρα μας και σε συνέχεια της έκδοσης των Σχεδίων Δάρδανος (πλημμύρες) και Ιόλαος (δασικές πυρκαγιές) προχώρησε στην ολοκλήρωση και έκδοση τριών Γενικών Σχεδίων.
- Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία Εγκέλαδος[1] για την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεση/Βραχεία Διαχείριση των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών
- Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία Ηράκλειτος[2], για την Αντιμετώπιση Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης στο πλαίσιο εναρμόνισης με την Ευρωπαϊκή οδηγία SEVESO III και
- Το Γενικό Σχέδιο με την κωδική ονομασία Τάλως[3] για την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεση/Βραχεία Διαχείριση των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης.
Ο σκοπός του Γενικού Σχεδίου Τάλως είναι η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο για την αποτελεσματική
αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό
Σύμπλεγμα Σαντορίνης και την άμεση διαχείριση των συνεπειών της, δράσεις που αποβλέπουν στην
προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και στην προστασία του
φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας.
Σύμφωνα με το σχέδιο “Τάλως” η εκδήλωση ηφαιστειακής δράσης στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα Σαντορίνης δύναται να προκαλέσει:
• Τραυματισμούς και απώλειες ανθρώπινων ζωών και αίσθημα ανασφάλειας του πολίτη.
• Καταστροφές στις υποδομές της χώρας
• Άμεσες και έμμεσες οικονομικές απώλειες από καταστροφές στις περιουσίες των πολιτών, στον
πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία), σε διάφορες υποδομές της χώρας (δίκτυα
ηλεκτρισμού, τηλεπικοινωνιών κλπ.), καθώς και συνέπειες στον τουρισμό εν γένει.
Το πιθανότερο σενάριο:
Το πιθανότερο ηφαιστειακό γεγονός που αναμένεται να εκδηλωθεί (και που καλείται εφεξής
«Πιθανότερο σενάριο»), εάν η παρούσα κρίση ακολουθήσει μη αναστρέψιμη πορεία, είναι μία
«ιστορικού τύπου» ενδοκαλδερική επαναδραστηριοποίηση των ηφαιστειακών κέντρων των
Καμένων.
Πρόκειται για ηφαιστειακή δραστηριότητα αντίστοιχη με αυτές που εκδηλώθηκαν κατά
τους ιστορικούς χρόνους και συνέβαλαν στη δημιουργία των νησίδων της Παλαιάς και Νέας Καμένης.
Οι αγωγοί τροφοδοσίας (πόροι) όλων των ιστορικών υποβρύχιων και χερσαίων ενδοκαλδερικών
ηφαιστειακών κέντρων κατανέμονται ως γνωστόν κατά μήκος μιας ζώνης πλάτους περίπου 2 km και
μήκους 13 km, ΒΑ διεύθυνσης, που προβάλλεται στις εικόνες 1 και 2 και έχει χαρακτηριστεί ως
«γραμμή Καμένων». Κατά μήκος αυτής της ζώνης αναμένεται να εντοπιστούν και οι νέοι
ηφαιστειακοί πόροι σε περίπτωση επαναδραστηριοποίησης.
Οι ηφαιστειακές αυτές δράσεις προαναγγέλλονται από εμφανή πρόδρομα φαινόμενα, όπως
σεισμικά γεγονότα έντασης 4-6 σε κλίμακα Μερκάλι, αργή βύθιση της περιοχής στην οποία θα
εμφανιστεί ο αρχικός πόρος της έκρηξης κατά δεκάδες εκατοστά, έντονη θερμική ανωμαλία και
διάχυση μεγάλων όγκων υδροθερμικών ρευστών, τα οποία γίνονται εμφανή με τη σημαντική αύξηση
της θερμοκρασίας και την έντονη αλλαγή προς το κίτρινο-πράσινο του χρωματισμού της θάλασσας
στην εγγύς του αρχικού πόρου περιοχή.
Όταν ο πόρος βρίσκεται σε ιδιαίτερα ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον ή στο χερσαίο χώρο, εκδηλώθηκαν στο παρελθόν (άρα αναμένονται και στο μέλλον) μικρές υδροθερμικές εκρήξεις ή εκρήξεις διάνοιξης του πόρου από την εκτόνωση των υποκείμενων αερίων χωρίς να εξέλθει μάγμα. Το χρονικό διάστημα της εμφάνισης τέτοιων πρόδρομων φαινομένων ποικίλει από λίγες εβδομάδες έως λίγους μήνες πριν την εκδήλωση στην επιφάνεια της ηφαιστειακής δράσης.
Στα πρώτα στάδια εκδήλωσης της ηφαιστειακής δράσης, η εξέλιξη του φαινομένου μπορεί να είναι από ιδιαίτερα αργή έως γρήγορη. Οι εκρήξεις του 1707-11 και 1866-70 είχαν ιδιαίτερα αργή εξέλιξη: το σχετικά παχύρρευστο μάγμα που βρίσκεται σε λίγες δεκάδες μέτρα βάθος, φτωχό σε αέρια φάση η οποία έχει διαφύγει με ήπια διάχυση χωρίς εκρηκτικά φαινόμενα, διεισδύει κάτω από τα προϋπάρχοντα πετρώματα και προκαλεί πολύ αργή αναθόλωση, οδηγώντας σε ανάδυση της περιοχής αυτής εάν βρίσκεται σε ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον (π.χ. «Ασπρονήσι» στην έκρηξη του 1707-11). Σε ορισμένες περιπτώσεις, παράλληλα με την αργή διείσδυση και ανάδυση του μάγματος, προκαλούνται στην επιφάνεια και μικρές υδροθερμικές εκτονώσεις, οι οποίες όταν ο πόρος βρίσκεται σε ρηχό θαλάσσιο περιβάλλον, εκδηλώνονται ως πίδακες θερμού νερού ή και ατμού. Οι εκρήξεις του 1925-26 και 1939-41 είχαν ιδιαίτερα ταχεία εξέλιξη: μόνο λίγες ώρες μετά την εκδήλωση των πρώτων υδροθερμικών εκτονώσεων και εκρήξεων διάνοιξης πόρου, εμφανίζονταν
στην επιφάνεια ρευστό μάγμα”.
Περιγραφή Κινδύνων και Επιπτώσεών τους:
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην περιγραφή των σεναρίων επαναδραστηριοποίησης του
ηφαιστειακού συμπλέγματος Σαντορίνης οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν συνοψίζονται στους
εξής:
1. Ηφαιστειογενείς σεισμικές δονήσεις
2. Εναιώρηση και πτώση ηφαιστειακής στάχτης
3. Έκλυση ηφαιστειακών αερίων – Όξινη Βροχή
4. Υδροθερμικές εκρήξεις, πίδακες θερμού νερού και ατμού, εκρήξεις διάνοιξης ηφαιστειακών
πόρων
5. Εκτίναξη αναβλημάτων
6. Ροές λάβας – Δημιουργία ηφαιστειακών θόλων
7. Υδροηφαιστειακές εκρήξεις τύπου Σαρτσέυ (εκρήξεις σε υποθαλάσσιο χώρο)
8. Κατολισθήσεις πρανών λόγω ηφαιστειογενούς σεισμικότητας
9. Επιφανειακές σεισμικές διαρρήξεις
10. Τσουνάμι προκαλούμενο από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις ή κατολισθήσεις
πρανών
Το σχέδιο “Τάλως”, περιγράφει ακόμη το ρόλο και την ευθύνη που αναλαμβάνει κάθε θεσμικός φορέας (Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, Δήμος Θήρας, Πυροσβεστική, Αστυνομία κλπ) για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού και το σωστό συντονισμό δράσεων.
Τα τρία αυτά σχέδια θα παρουσιαστούν σε συνέντευξη Τύπου στις εγκαταστάσεις του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος, την Τετάρτη, 19 Φεβρουαρίου 2020 και ώρα 13.00.
Σημειώνεται ότι με τα σχέδια επιδιώκεται η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με το νέο δόγμα και δομή της ΓΓΠΠ, που αποτυπώθηκε πρόσφατα με τον Ν.4662/20 για την αναμόρφωση του συστήματος Πολιτικής Προστασίας της χώρας .
ΠΗΓΗ : Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας