Η Σίφνος «συστήνει» στο διεθνές κοινό την ιστορία των Αρχαίων Μεταλλείων της Σίφνου και της Κοινότητας Ασγάτας Κύπρου

Η Σίφνος «συστήνει» στο διεθνές κοινό την ιστορία των Αρχαίων Μεταλλείων της Σίφνου και της Κοινότητας Ασγάτας Κύπρου

Έντονο διεθνές ενδιαφέρον συγκέντρωσε το περίπτερο του Δήμου Σίφνου στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού “Ferien Messe” που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκε το Έργο «ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ: Σταυροδρόμια πολιτισμού στην Ανατολική Μεσόγειο».

Κεντρικό αντικείμενο του Έργου είναι η πλούσια, πανευρωπαϊκής σημασίας, αρχαιομεταλλευτική και μεταλλουργική Πολιτιστική Κληρονομιά που άνθισε και εξελίχθηκε, πριν από χιλιετίες, στη Σίφνο, Σέριφο και Κύθνο και στην περιοχή της Κοινότητας Ασγάτας Κύπρου, αλλά που μέχρι τώρα ήταν γνωστή -κυρίως- στους κύκλους των ειδικών επιστημόνων και ερευνητών. Μεταξύ των κύριων στόχων του Έργου είναι η αξιοποίηση, προστασία, ανάδειξη και προβολή αυτής της Κληρονομιάς, παράλληλα με την προώθηση νέων θεματικών μορφών τουρισμού και τη διάδοση της σχετικής συσσωρευμένης γνώσης στο ευρύ κοινό με εύληπτους τρόπους, προσβλέποντας στη βιώσιμη ανάπτυξη και στην αειφορία των περιοχών αυτών.

Δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι φορέων και δυνητικοί ταξιδιώτες από την Αυστρία και άλλες γερμανόφωνες αγορές ανταποκρίθηκαν στην «επίσημη πρώτη» του Δήμου Σίφνου να αναδείξει την πλούσια μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα και το πολιτιστικό παρελθόν των περιοχών αυτών. Πλήθος φίλων του περιπατητικού και πολιτιστικού – αρχαιολογικού τουρισμού ενημερώθηκαν για τις περιηγητικές διαδρομές-μονοπάτια που οδηγούν στα αρχαία μεταλλεία αργύρου στον Άγιο Σώστη, στη ΒΑ πλευρά του νησιού και στην περιοχή των διάσημων χρυσορυχείων της Σίφνου στην περιοχή του Φάρου.

Η δράση «ταξίδεψε» το κοινό χιλιετίες πίσω, καθώς η μεταλλουργική και μεταλλευτική δραστηριότητα στη Σίφνο ξεκίνησε από την 3η χιλιετία π.Χ. Τα αρχαία λατομεία της Σίφνου θεωρούνται από τα πρώτα οργανωμένα λατομεία στον κόσμο και σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η Σίφνος ήταν στην αρχαιότητα από τις πλουσιότερες οικονομίες της ανθρωπότητας!

Στο πλαίσιο της συμμετοχής στην έκθεση, πληροφοριακό υλικό διανεμήθηκε σχετικά με την αρχαία μεταλλευτική κληρονομιά των νησιών Σίφνου, Σερίφου και Κύθνου.

Η Σίφνος

Η Σίφνος, είναι ένα από τα μεταλλοφόρα νησιά των Δυτικών Κυκλάδων και παρέχει τεκμήρια εκμετάλλευσης και επιτόπιας παραγωγής μετάλλων, από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν.

Το έδαφος της Σίφνου περιέχει ορυκτό πλούτο και μεταλλεύματα σιδήρου, χαλκού, μολύβδου, μαγγανίου, γαληνίτη, μαγνησίου κ.λ.π. Στην αρχαιότητα λειτουργούσαν τα περίφημα μεταλλεία χρυσού και αργύρου. Η εξορυκτική δραστηριότητα και η παραγωγή μετάλλων έλαβαν χώρα, με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα σε τρεις περιόδους, κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, κατά την Αρχαϊκή και Κλασική κατά τις οποίες αξιοποιήθηκαν αργυρομολυβδούχα μεταλλεύματα και κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, οπότε και αναπτύχθηκαν μεταλλεία σιδήρου στο νησί.

Από τα αρχαιολογικά ευρήματα τεκμαίρεται ότι η μεταλλουργία στο νησί γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την 3η χιλιετία π.Χ.. Η Σίφνος υπήρξε ένα από τα πλουσιότερα μέρη του αρχαίου κόσμου κατά την αρχαϊκή και πρώιμη κλασική περίοδο, χάρη στα χρυσωρυχεία, τα αργυρωρυχεία και την ανάπτυξη της κεραμικής τέχνης. Η επωνυμία της «Παναγίας της Χρυσοπηγής», απηχεί ακόμη και σήμερα τη φήμη τους. Οι Σιφνιοί ήταν οι πρώτοι που έκοψαν χρυσό νόμισμα και οι πρώτοι που χάραξαν και τις δυο όψεις των νομισμάτων. Επίσης χαρακτηριστικό δείγμα της ακμής του νησιού είναι η ανοικοδόμηση, το 525 π.Χ., του γνωστού «Θησαυρού των Σιφνίων» στο Ιερό των Δελφών, ενός κτηρίου ιωνικού ρυθμού με πλούσια γλυπτική διακόσμηση, ιδιαίτερη αισθητική και καλλιτεχνική αξία που ήταν και το πρώτο ολομάρμαρο κτήριο της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Κατά τις μεταγενέστερες περιόδους, το πλήθος των αρχαίων Πύργων- με κορυφαίο παράδειγμα τον Άσπρο Πύργο επάνω από τις Σαούρες-, που χρονολογούνται στην ύστερη κλασική και ελληνιστική περίοδο και βρίσκονται κτισμένα κοντά σε μεταλλεία, θεωρήθηκαν οχυρές κατασκευές, που έχουν σχέση με αυτά.

Την ονομασία «Σίφνος» το νησί την οφείλει στον Σίφνο, γιο του Αττικού ήρωα Σούνιου και πρώτου οικιστή του νησιού, ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή, στο επίθετο «σιφνός» που σημαίνει «κενός – κούφιος» και παραπέμπει στην ύπαρξη πολυάριθμων στοών, αποτέλεσμα της έντονης μεταλλευτικής δραστηριότητας.

Κατά τα νεότερα χρόνια- οι δραστηριότητες εγκαταλείφθηκαν πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- η εκμετάλλευση των ορυχείων έγινε για την εξόρυξη σιδήρου. Επίκεντρο της νεότερης δραστηριότητας ήταν τόσο η περιοχή της Βορεινής, Καψάλου και Ξερόξυλου, όσο και του Αποκοφτού. Σκάλες φόρτωσης διασώζονται στον Φάρο στο Γλυφό, αλλά και στις Καμάρες όπου ακόμη είναι ορατό τμήμα της καμινάδας κλιβάνου μεταλλουργικού.

Μέσω του Έργου «MΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ», επιτυγχάνεται η ανάδειξη αυτής της πανευρωπαϊκής σημασίας μεταλλευτικής-μεταλλουργικής κληρονομιάς της Σίφνου. Οι δράσεις που υλοποιούνται αφορούν σε έργα υποδομής, όπως η κατασκευή Κέντρου Ανάδειξης της Φυσικής και Γεω-Μεταλλουργικής Κληρονομιάς της Σίφνου, η εγκατάσταση μόνιμης έκθεσης γεωλογικών-μεταλλευτικών δειγμάτων, η καταγραφή και τεκμηρίωση αρχαιο-μεταλλευτικών θέσεων, η χωροθέτηση, διαμόρφωση και σήμανση περιηγητικών διαδρομών-μονοπατιών, η εγκατάσταση πιλοτικού συστήματος παρακολούθησης διαχείρισης επισκεψιμότητας της περιοχής των προϊστορικών και αρχαίων μεταλλείων Αγ. Σώστη, η ψηφιακή αποτύπωση αρχαιο-μεταλλευτικών/μεταλλουργικών θέσεων και περιηγητικών διαδρομών-μονοπατιών, καθώς και η τρισδιάστατη αποτύπωση μεταλλουργικών στοών στην περιοχή των αρχαίων μεταλλείων του Αγ. Σώστη.

Η Πράξη «ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΤΟΠΟΙ – Σταυροδρόμια πολιτισμού στην Ανατολική Μεσόγειο», εγκρίθηκε και υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας INTERREG V-A Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020 και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Τ.Π.Α.) και από Εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου.