Μελάνες Νάξου: Εκεί που η παράδοση ζωντανεύει μέσα από τη φλόγα της πίστης (vid)
Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, το Πάσχα αποτελεί μια μοναδική εμπειρία κατάνυξης και λαϊκής παράδοσης. Στο χωριό Μελάνες της Νάξου, όμως, η Μεγάλη Παρασκευή φωτίζεται κυριολεκτικά και συμβολικά από ένα ξεχωριστό παμπάλαιο έθιμο που κρατά ζωντανό το πνεύμα της κοινότητας: τις Περιφάνες.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μελάνων Νάξου “Κούρος ο Έλληνας” φέρνει στο φως τις λεπτομέρειες αυτού του ιδιαίτερου εθίμου, όπου οι νέοι και οι νέες του χωριού γίνονται οι φορείς μιας παράδοσης που περνά από γενιά σε γενιά, μέσα από φωτιές, λουλούδια και σιωπηλές προσευχές.
Ένα τελετουργικό που μετατρέπει την περιφορά του Επιταφίου σε ένα βαθιά συγκινητικό και φωτεινό οδοιπορικό μέσα στα σκοτεινά σοκάκια του χωριού.
Η ανάρτηση του Πολιτιστικού Συλλόγου Μελάνων Νάξου:
Ένα έθιμο, το οποίο πραγματοποιείται κάθε χρόνο τη Μεγάλη Παρασκευή κατά την περιφορά του Επιταφίου, είναι οι Περιφάνες. Σε αυτό το έθιμο, λίγες μέρες πριν τη Μ. Εβδομάδα, οι νέοι του χωριού μαζεύουν ξερές κουτσούρες από αθάνατα και τις στοιβάζουν στην άκρη του δρόμου απ’ όπου θα περάσει ο Επιτάφιος. Επίσης, φτιάχνουν τις ‘περιφάνες‘ οι οποίες είναι πολλά δεμένα μακριά ξερά καλάμια. Η λέξη προέρχεται από το ‘Περί και Φανός’ καθώς τις κρατάνε αναμμένες κατά τη διάρκεια περιφοράς του Επιταφίου, με σκοπό να υπάρχει ορατότητα για τους πιστούς, περπατώντας πίσω από τον Επιτάφιο στα σκοτεινά δρομάκια του χωριού.
Το βράδυ της Μ. Πέμπτης ή τα ξημερώματα της Μ. Παρασκευής, οι κοπέλες του χωριού μαζεύονται στην εκκλησία για να στολίσουν τον Επιτάφιο, ο οποίος πρέπει να είναι έτοιμος πριν ξεκινήσει η λειτουργία. Ο Επιτάφιος στολίζεται με λουλούδια από τους κήπους, τις αυλές, τα περιβόλια και τα χωράφια του χωριού (με μεγάλη ποικιλία ανάλογα με τη χρονική περίοδο εορτασμού). Ο στολισμός γίνεται σύμφωνα με τις συμβουλές των πιο ηλικιωμένων γυναικών. Κάθε κοπέλα πρέπει να βάλει ένα λουλούδι στον επιτάφιο για ευλογία.
Μετά τη βραδινή λειτουργία της Μεγάλης Παρασκευής, ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου σε όλο το χωριό. Λίγο πριν περάσει ο επιτάφιος, οι νέοι και οι νέες του χωριού, βάζουν φωτιά στην κορυφή της περιφάνας και την κρατάνε από το πίσω μέρος. Στις περιφάνες συμμετέχουν παιδιά και νέοι όλων των ηλικιών με τα μεγαλύτερα να είναι συντονιστές.
Αφού περάσει ο Επιτάφιος, επιστρέφουν όλοι στην εκκλησία. Εκεί οι κάτοικοι του χωριού κρατούν τον επιτάφιο ψηλά στα χέρια τους καθώς περνάει ο κόσμος από κάτω για ευλογία.
Μετά το τέλος της λειτουργίας, οι πιστοί παίρνουν ένα μικρό λουλούδι από τον επιτάφιο για καλή τύχη.
