Η ανακύκλωση στο επίκεντρο της διαχείρισης των αποβλήτων

Ένα σύγχρονο και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο που ενοποιεί τις διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων με εκείνες της ανακύκλωσης θέτει από την Πέμπτη 3 Ιουνίου και έως τις 10 Ιουνίου σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (http://www.opengov.gr/minenv/?p=12046).

Με το σχέδιο νόμου αντικαθίστανται το Μέρος Β’ του ν. 4042/2012 και ο ν. 2939/2001 από έναν ενιαίο νόμο, ο οποίος προάγει την ανακύκλωση σε βασικό εργαλείο πολιτικής στη διαχείριση των αποβλήτων σύμφωνα με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή θεώρηση.

Βασικοί πυλώνες του νομοσχεδίου είναι η πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, η αύξηση της ανακύκλωσης, η μείωση της υγειονομικής ταφής, καθώς και η βελτίωση των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) και την εποπτεία τους από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).

Στο νέο νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων:

• Ενσωματώνονται οι ευρωπαϊκοί στόχοι για την ανακύκλωση. Ειδικότερα, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων θα ανέλθουν σε ποσοστό τουλάχιστον 55% το 2025, 60% το 2030 και 65% το 2035, ενώ η ανακύκλωση των συσκευασιών σε ποσοστό τουλάχιστον 65% το 2025 και 70% το 2030.
• Προωθείται η χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων και βιοαποβλήτων.
• Θεσπίζεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή, έως το 2024, των κλωστοϋφαντουργικών και των επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων.
• Επεκτείνεται η υποχρέωση, το αργότερο έως το 2023, οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης πλέον της ήδη θεσπισμένης, με τον ν.4736/2020, αντίστοιχης υποχρέωσης για τις πλαστικές φιάλες.
• Με σκοπό την επέκταση της χωριστής συλλογής σε νέα ρεύματα αποβλήτων, όπως γεωργικά πλαστικά, στρώματα, έπιπλα, ρουχισμό, παιχνίδια, φάρμακα, αθλητικό εξοπλισμό, τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών για την οργάνωση και την προώθηση προς ανακύκλωση με την κάλυψη του σχετικού κόστους.
• Θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% το 2030 σε σχέση με το 2022, ιδίως με την ενθάρρυνση της χρήσης αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφή. Για τον σκοπό αυτόν, για μια σειρά από επιχειρήσεις, όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.ά., γίνεται υποχρεωτική η τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων και παρακολουθείται μέσω της συστηματικής καταγραφής των πλεονασμάτων τροφίμων.
• Από 1.1.2022 προβλέπεται ότι οι επιχειρήσεις που αποτελούν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων (όπως αποβλήτων κήπων, πάρκων και τροφίμων) υποχρεούνται να τα συλλέγουν χωριστά, προκειμένου με δική τους ευθύνη να οδηγηθούν προς ανακύκλωση με παράλληλη ελάφρυνση των δημοτικών τελών. Επίσης, προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.
• Αναβαθμίζονται υποχρεωτικά οι εγκαταστάσεις διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών με προσθήκη σύγχρονου εξοπλισμού και θέσπιση των προδιαγραφών των ανακτώμενων υλικών, με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, και υποχρεώνονται μια σειρά εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων να διαθέτουν σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (όπως EMAS ή ISO 14001).
• Δίνεται η δυνατότητα στους Δήμους να εφαρμόσουν το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω», με τη χρέωση χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Το συγκεκριμένο σύστημα θα καταστεί υποχρεωτικό για όλους τους Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 20.000 από την 1^η Ιανουαρίου 2028.
• Με σκοπό την αποτροπή από την ταφή, θεσπίζεται τέλος ταφής από 1^η Ιανουαρίου 2022 ύψους 20 ευρώ/t, με σταδιακή αύξησή του στα 35 ευρώ/t έως το 2025, από 1^η Ιανουαρίου 2026 σε 45 ευρώ/t, ενώ από 1^η Ιανουαρίου 2027 σε 55 ευρώ/t, το οποίο αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο από τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) και αξιοποιείται για την ενίσχυση της ανακύκλωσης.
• Διασυνδέεται το Εθνικό Μητρώο Παραγωγού Αποβλήτων (ΕΜΠΑ) με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) και άλλα συναφή μητρώα, με σκοπό τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής.
• Απλοποιείται και διευκολύνεται η δημιουργία Πράσινων Σημείων.
• Εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων.
• Ενδυναμώνεται ο ρυθμιστικός και εποπτικός ρόλος του ΕΟΑΝ, με τη θεσμική και οικονομική του ενίσχυση.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, δήλωσε: «Στόχος μας είναι η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας. Το τρίπτυχο της δράσης μας εντοπίζεται στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, στην αύξηση της ανακύκλωσης και εντέλει στη μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν για ταφή. Σε αυτήν την κατεύθυνση δημιουργούμε το κατάλληλο πλαίσιο για τη μείωση της σπατάλης τροφής και την ελάττωση των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% το 2030 σε σχέση με το 2022.  Επιπροσθέτως, με το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω» οι πολίτες αντιλαμβάνονται πια το προσωπικό τους οικονομικό όφελος από την προστασία του περιβάλλοντος, με τη χρέωση χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα και ανακυκλώνουν περισσότερο. Ατομικά αλλά και συλλογικά, αναλαμβάνουμε ενεργό δράση για έναν πιο ανθρώπινο και ποιοτικότερο τρόπο ζωής σήμερα, δρομολογώντας ταυτόχρονα τις λύσεις για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του αύριο».